Std 9 Annual exam Imp paper solution
વિભાગ A – હેતુલક્ષી પ્રશ્નો
જવાબ: સાચું
જવાબ: સાચું
જવાબ: ખોટું
જવાબ: ખોટું
જવાબ: ખોટું (કથકલી કેરળનું પ્રસિદ્ધ નૃત્ય છે)
જવાબ: b. વેલેસ્લી
જવાબ: c. અમેરિકાએ ક્યુબાની નાકાબંધી કરી
જવાબ: d. નર્મદા નદી
જવાબ: e. ખાખરા
જવાબ: f. વાહન સ્ટૉપ કરવું
જવાબ: ડો. બાબાસાહેબ આંબેડકરે
જવાબ: ઑક્ટોબર હીટ
જવાબ: પશ્ચિમઘાટના ઘન વન વિસ્તારમાં
જવાબ: જમણી લેનમાં
વિભાગ B
પ્રશ્ન 25:
બક્સરનું યુદ્ધ ક્યારે અને કોની કોની વચ્ચે થયું? તેનું શું પરિણામ આવ્યું?
બક્સરનું યુદ્ધ ઈ.સ. 1764માં અંગ્રેજો અને મીરકાસિમ, શાહઆલમ દ્વિતીય તથા અવધના નવાબ સુજાઉદ્દૌલાની વચ્ચે થયું હતું. તેમાં અંગ્રેજો વિજયી રહ્યા અને ભારતમાં તેમની સ્થિતિ મજબૂત બની.
પ્રશ્ન 26:
જલિયાંવાલા બાગના હત્યાકાંડ વિશે ટૂંકમાં માહિતી આપો.
ઈ.સ. 1919માં અમૃતસરના જલિયાંવાલા બાગમાં જનરલ ડાયરે નિર્દોષ લોકોને ગોળીઓથી ભેળવી દીધા હતા. એ ઘટનાથી સમગ્ર દેશમાં ક્રોધ અને દુઃખનો માહોલ સર્જાયો હતો.
પ્રશ્ન 27:
“આઝાદ હિંદ ફોજ”નાં સૂત્રો જણાવો.
આઝાદ હિંદ ફોજના સૂત્રો હતાં: “ચલો દિલ્હી”, “જય હિન્દ” અને “મિલિટરી ફરજ, ઇમાનદારી અને બલિદાન”.
પ્રશ્ન 28:
સોવિયેત યુનિયનનું વિઘટન વિશે ટૂંકમાં માહિતી આપો.
ઈ.સ. 1991માં સોવિયેત યુનિયન તૂટી ગયું અને તેને અલગ-અલગ 15 દેશોમાં વિભાજિત કરવામાં આવ્યું. આ સાથે શीतયુદ્ધનો અંત આવ્યો.
પ્રશ્ન 29:
આઝાદી પછી ભારત સમક્ષ કયા બે મુખ્ય પ્રશ્નો તાત્કાલિક ઊભા થયા?
આઝાદી પછી ભારત સમક્ષ તાત્કાલિક ઊભેલા પ્રશ્નો હતાં: (1) દેશના રાજકીય એકીકરણનો, અને (2) પુનર્વસન તથા શરણાર્થી પ્રશ્ન.
પ્રશ્ન 30:
નીચેના શબ્દોની સંકલ્પના સ્પષ્ટ કરો: (1) કેન્દ્રયાદી (2) શેષ સત્તા
(1) કેન્દ્રયાદી એટલે કેવો વિષયો કેન્દ્ર સરકાર માટે આરક્ષિત હોય છે.
(2) શેષ સત્તા એટલે જે વિષયો કોઈ યાદીમાં ન હોય તે વિષયો પર કાયદો બનાવવાની સત્તા કેન્દ્રને છે.
પ્રશ્ન 31:
કારણ આપો: બંધારણીય ઈલાજોનો હક ‘બંધારણના આત્મા સમાન' છે.
કારણ કે બંધારણીય ઈલાજો હકોની સુરક્ષા માટે છે. ન્યાયાલય આ હકોની ઉલ્લંઘન સામે રક્ષણ આપે છે.
પ્રશ્ન 32:
કારણ આપો: સક્ષમ અને બાહોશ સનદી અધિકારીઓ સરકારની કરોડરજ્જુ સમાન છે.
કારણ કે સનદી અધિકારીઓ સરકારની નીતિઓને અમલમાં મૂકે છે અને અસરકારક સંચાલન સુનિશ્ચિત કરે છે.
પ્રશ્ન 33:
કારણ આપો: લોકઅદાલતો આકર્ષણનું કેન્દ્ર બની છે.
લોકઅદાલતોમાંથી સરળ, ઝડપી અને ઓછા ખર્ચે ન્યાય મળતો હોવાથી લોકો એ તરફ આકર્ષાય છે.
પ્રશ્ન 34:
સુએઝ નહેર શરૂ થવાથી ભારતને કયો લાભ થયો છે?
સુએઝ નહેર ખૂલવાથી ભારતને યુરોપ અને મધ્યપ્રાચ્ય સાથે વહેલું અને સસ્તું વેપાર કરવાની તક મળી. તેની સાથે જ દક્ષિણ એશિયા માટે ઍક્સેસ સરળ થયું અને વાણિજ્યિક માહોલને પ્રોત્સાહન મળ્યો.
પ્રશ્ન 35:
નીચે દર્શાવેલ ખનીજો પૈકી ક્યાં ખનીજો ધાતુમય છે અને ક્યાં અધાતુમય તે કોષ્ટક સ્વરૂપે દર્શાવો:
મૅગ્નેશિયમ, ચૂનાના પથ્થર, ગંધક, લોખંડ, સોનું, મેંગેનીઝ, અબરખ, ચાંદી
| ધાતુમય ખનીજો | અધાતુમય ખનીજો |
|---|---|
| લોખંડ | ચૂનાના પથ્થર |
| સોનું | ગંધક |
| મેંગેનીઝ | અબરખ |
| ચાંદી | નથી |
પ્રશ્ન 36:
જંગલવિનાશની અસરો ટૂંકમાં જણાવો.
જંગલવિનાશને કારણે વિવિધ પર્યાવરણીય અસરો થાય છે જેમકે વાયુપ્રદૂષણમાં વધારો, પશુઓ અને પંખીઓના આહારનું અસ્થિર થઈ જવું, અને મેઘબંધી અને વરસાદમાં અસંતુલન. આથી બાયોડાઇવરસિટી પર વ્યાપક અસર થાય છે.
પ્રશ્ન 37:
“પ્રાકૃતિક ખેતી કરવાથી પાણીની બચત થાય છે.” કેવી રીતે?
પ્રાકૃતિક ખેતીમાં રાસાયણિક ખાતરો અને ખાતરી કરેલી જળવાયુ માટે પૃથ્વી સ્રોતોને ઓછું પ્રભાવિત કરવામાં આવે છે. જલવાયુ વ્યવસ્થાપન અને પાનીઓના સાચવવાનું કાર્ય તેમ જ નદીનું જળશક્તિમાં સુધારો કરવાની ટેકનીક દ્વારા પાણીની બચત થાય છે.
વિભાગ C
નીચે આપેલા 9 (નવ) પ્રશ્નોમાંથી કોઈ પણ 6 (છ) પ્રશ્નોના માગ્યા મુજબ ઉત્તર લખો:
[પ્રશ્ન 38થી 46 – પ્રત્યેકના 3 ગુણ]
- ટૂંક નોંધ લખો: રશિયન ક્રાંતિ
જવાબ: રશિયન ક્રાંતિ 1917માં ઘડાઈ હતી. આ ક્રાંતિમાં ઝારશાહીનો અંત આવીને કોમ્યુનિસ્ટ શાસન શરૂ થયું. લેનિન એ મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી હતી. - સંયુક્ત રાષ્ટ્રોના અંગ તરીકે આર્થિક-સામાજિક સમિતિની સમજ આપો.
જવાબ: આ સમિતિનો હેતુ છે આંતરરાષ્ટ્રીય આર્થિક, સામાજિક, આરોગ્ય અને માનવ અધિકારોના પ્રશ્નોનો ઉકેલ લાવવો અને વિશ્વના વિકાસમાં સહયોગ આપવો. - ટૂંક નોંધ લખો: સમાનતાનો હક
જવાબ: ભારતીય બંધારણ દરેક નાગરિકને જાતિ, ધર્મ, લિંગ કે જાતિના આધારે ભેદભાવ વગર સમાનતાનો હક આપે છે. - ટૂંક નોંધ લખો: ન્યાયતંત્રની સ્વતંત્રતા
જવાબ: ન્યાયતંત્ર સરકારથી અલગ અને સ્વતંત્ર હોવું જોઈએ જેથી ન્યાય નિષ્પક્ષ રીતે મળ્યો શકે. - “ચૂંટણી એ લોકશાહીની પારાશીશી છે.” વિધાન સમજાવો.
જવાબ: લોકશાહીમાં લોકો પોતાની ઇચ્છા અનુસાર પ્રતિનિધિઓની પસંદગી ચૂંટણી દ્વારા કરે છે, તેથી આ વિધાન સાચું છે. - ઋતુ-પરિવર્તનની ઘટના ક્યાં ક્યાં કારણોથી થાય છે?
જવાબ: પૃથ્વીની ધરી પર ઝુકાવ અને તેની પરિક્રમાના કારણે ઋતુઓ બદલાય છે. - ભારતમાં વૈવિધ્યસભર કુદરતી વનસ્પતિ શા માટે જોવા મળે છે?
જવાબ: ભારતમાં વિવિધ હવામાન, ભૂપ્રકૃતિ અને વરસાદના પ્રમાણથી અલગ અલગ પ્રકારની વનસ્પતિ જોવા મળે છે. - “ટ્રાફિકજામ' એટલે શું? તેની અસરો કઈ કઈ છે?
જવાબ: ટ્રાફિકજામ એટલે વાહનોના વ્યવહારનો અટકાવ. આથી સમયનો બગાડ, ઈંધણનો ખર્ચ અને માળખાકીય તણાવ ઊભો થાય છે. - તમારી શાળામાં કેટલાક પ્રવાસીઓ આવે છે. તેમાં પુરુષોએ ધોતિયું, ઝભ્ભો અને માથે સફેદ ટોપી કે પાઘડી પહેરેલી છે. વિદ્યાર્થીઓ કુતૂહલવશ વિચારે છે. આ કયા પ્રદેશના લોકો હશે? વિચારીને જણાવો કે આ પ્રદેશ કયો છે? તેનાં પહેરવેશ, રહેઠાણ અને ભાષા વિશે જાણકારી આપો.
જવાબ: આ લોકો મહારાષ્ટ્ર રાજ્યના હોય શકે છે. ત્યાં ધોતી, ઝભ્ભો અને ટોપી પહેરવાનું ચાલું છે. રહેઠાણ સાદું હોય છે અને ભાષા મરાઠી છે.
વિભાગ C
નીચે આપેલા 9 (નવ) પ્રશ્નોમાંથી કોઈ પણ 6 (છ) પ્રશ્નોના માગ્યા મુજબ ઉત્તર લખો: [પ્રશ્ન 38થી 46 – પ્રત્યેકના 3 ગુણ]
પ્રશ્ન 38: ટૂંક નોંધ લખો: રશિયન ક્રાંતિ
રશિયન ક્રાંતિ ઈ.સ. 1917માં થઈ હતી. તે વિશ્વની સૌથી મહત્વપૂર્ણ સમાજવાદી ક્રાંતિ માનવામાં આવે છે. ક્રાંતિ પહેલાં રશિયામાં રાજતંત્ર ચાલતું હતું અને જાર નિકોલસ દ્વિતીયનું શાસન હતું. પ્રજાજન પર અત્યાચાર વધતા ગયા હતા અને લોકો ભૂખમરામાં જીવી રહ્યા હતા. વિશ્વયુદ્ધના કારણે સ્થિતિ વધુ બગડી હતી. ફેબ્રુઆરી ક્રાંતિમાં રાજાએ રાજીનામું આપ્યું અને અસ્થાયી સરકાર બની. ઓક્ટોબર ક્રાંતિમાં લેનિનના નેતૃત્વ હેઠળ બોલ્શેવિક પાર્ટીએ સત્તા હસ્તગત કરી. લેનિને જમીન ખેડૂતોને આપી અને ઉદ્યોગો રાષ્ટ્રીયકૃત કર્યા. રશિયામાં પ્રથમવાર કોમ્યુનિસ્ટ શાસન શરૂ થયું. ક્રાંતિથી inspired થઈ અનેક દેશોમાં સમાજવાદી ચળવળો શરૂ થયા.
પ્રશ્ન 39: સંયુક્ત રાષ્ટ્રોના અંગ તરીકે આર્થિક-સામાજિક સમિતિની સમજ આપો.
આર્થિક-સામાજિક સમિતિ (ECOSOC) સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સંઘનું મહત્વપૂર્ણ અંગ છે જે વૈશ્વિક આર્થિક અને સામાજિક વિકાસ માટે કામ કરે છે. તેની સ્થાપના ઈ.સ. 1945માં થઈ હતી. તેમાં 54 સભ્ય દેશો હોય છે અને દરેકને 3 વર્ષની અવધિ માટે પસંદ કરવામાં આવે છે. આ સમિતિ શિક્ષણ, આરોગ્ય, માનવાધિકાર, મહિલાઓના હક્કો અને પર્યાવરણ જેવા વિષયો પર કામ કરે છે. UNESCO, WHO, ILO જેવી સંસ્થાઓ સાથે પણ આ સમિતિ સમન્વય સાધે છે. વૈશ્વિક સ્તરે નીતિ બનાવવામાં પણ એનો ફાળો હોય છે. દર વર્ષે ઘણા કાર્યક્રમો યોજી નીતિ અહેવાલ રજૂ કરે છે. ગરીબી નિવારણ અને સમાનતા લાવવાના પ્રયાસો કરે છે. ECOSOC વિકાસ અને સહકાર માટે મહત્વપૂર્ણ પ્લેટફોર્મ છે.
પ્રશ્ન 40: ટૂંક નોંધ લખો: સમાનતાનો હક
સમાનતાનો હક એ ભારતના બંધારણમાં આપવામાં આવેલ મહત્વપૂર્ણ મૌલિક હકો પૈકીનો એક છે. આ હક અનુસાર દરેક નાગરિક કાયદા આગળ સમાન છે અને કોઈ ભેદભાવ વિના તેને કાયદાની સરખી રક્ષણ મળવી જોઈએ. ધારાસભાના સંવિધાન અનુચ્છેદ 14 થી 18 સમાનતાના હકને વ્યાખ્યાયિત કરે છે. તે જાતિ, ધર્મ, જાતિ, જન્મસ્થળ વગેરે આધારિત ભેદભાવને અયોગ્ય જાહેર કરે છે. સરકારી નોકરીઓમાં અને શિક્ષણમાં ભેદભાવ વગર તક મળે તે સુનિશ્ચિત કરવાનું કામ પણ આ હક દ્વારા થાય છે. છુઆછૂત પ્રથા કાયદે અપ્રમાણિત છે. સરકારી સુવિધાઓમાં પણ નાગરિકોને સમાન અધિકાર મળવો જોઈએ. આ હક દ્વારા ન્યાયસંગત સમાજના નિર્માણ માટે માર્ગ સુંગધાય છે. આમ, સમાનતાનો હક દેશના લોકશાહી તંત્રનો આધારભૂત સ્તંભ છે.
પ્રશ્ન 41: ટૂંક નોંધ લખો: ન્યાયતંત્રની સ્વતંત્રતા
ન્યાયતંત્રની સ્વતંત્રતા અર્થાત્ ન્યાયવિચારોને કોઈ રાજકીય દબાણ કે ભયથી મુક્ત રહેવું જોઈએ. ભારતના બંધારણમાં ન્યાયતંત્રને એક સ્વતંત્ર અંગ તરીકે સ્થાન આપવામાં આવ્યું છે. ન્યાયમૂર્તિઓની નિમણૂક, કાર્યકાલ અને નિવૃત્તિની પ્રક્રિયા એવી રીતે રચાયેલી છે કે તેઓ પર રામરસ આચરવામાં સક્ષમ બને. આ સ્વતંત્રતાથી ન્યાયપ્રણાલી જનસામાન્યમાં વિશ્વાસ જાળવી શકે છે. ન્યાયાલયોએ બંધારણના હકોના રક્ષણ માટે પણ મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી છે. સરકારી અધિકારીઓ કે વિધાનસભા પણ ન્યાયની પ્રક્રિયામાં દખલ આપી શકતી નથી. આથી ન્યાયમૂર્તિઓ નિર્ભય અને નિષ્પક્ષપણે ચુકાદા આપી શકે છે. ન્યાયતંત્રની સ્વતંત્રતા લોકશાહીની મૂળભૂત જરૂરિયાત છે. તે ન્યાય, સ્વતંત્રતા અને સમાનતા જેવા મૂલ્યોનું રક્ષણ કરે છે.
પ્રશ્ન 42: “ચૂંટણી એ લોકશાહીની પારખીશી છે.” વિધાન સમજાવો.
ચૂંટણી એ લોકશાહી પ્રણાળીની અત્યંત મહત્વની પ્રક્રિયા છે. લોકશાહીમાં નાગરિકો પોતાના પ્રતિનિધિઓ પસંદ કરીને સરકાર રચે છે. આ પ્રક્રિયા દ્વારા લોકો પોતાનો મતાધિકાર ઉપયોગ કરીને નેતાઓનું પસંદગી કરે છે. આથી જ તેને “લોકશાહીની પારખીશી” તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. મફત, ન્યાયસંગત અને પારદર્શક ચૂંટણી લોકશાહી માટે જરૂરી છે. ચૂંટણીથી નાગરિકો સરકારના કામકાજ અંગે પોતાનો મત આપે છે. ચૂંટણીથી શાસનપદ્ધતિમાં જવાબદારી અને people-centric governance આવે છે. તેમાં નાગરિકોની આસ્થા અને વિશ્વાસ સૌથી મોટો પાયાનો પથ્થર છે. લોકશાહી જ તેટલી મજબૂત બને છે જેટલી મજબૂત તેના માટેની ચૂંટણી વ્યવસ્થા હોય.
પ્રશ્ન 43: ઋતુ-પરિવર્તનની ઘટના ક્યાં ક્યાં કારણોથી થાય છે?
ઋતુઓમાં થતા ફેરફારને ઋતુ-પરિવર્તન કહે છે. પૃથ્વી સૂર્યની આસપાસ પરિભ્રમણ કરતી હોવાથી ઋતુઓ બદલાય છે. પૃથ્વીનો ધ્રુવકોણ 23.5° ઝુકાયેલો હોવાથી સૂર્યપ્રકાશના પડતાં ખૂણામાં ફરક પડે છે. એક વર્ષમાં પૃથ્વી સૂર્યની આસપાસ એક પરિભ્રમણ પૂરું કરે છે, જેના કારણે ઉનાળો, ચોમાસું, શિયાળો અને વસંત જેવી ઋતુઓ જોવા મળે છે. પૃથ્વી પરના વિવિધ સ્થાનોમાં સૂર્યના કિરણો ઊંડાણથી કે ઓછા પડતા હોય છે. તેથી સમય પ્રમાણે તાપમાન, દબાણ અને પવનની દિશામાં પણ ફેરફાર થાય છે. આ ફેરફારો ઋતુઓમાં પરિવર્તન લાવે છે. વિજ્ઞાન આધારિત ઋતુચક્ર માનવજીવન, ખેતી અને પર્યાવરણીય તંત્ર માટે અત્યંત મહત્વનું છે.
પ્રશ્ન 44: ભારતમાં વૈવિધ્યસભર કુદરતી વનસ્પતિ શા માટે જોવા મળે છે?
ભારતનું ભૂગોળીય સ્થાન અને વિવિધતાપૂર્ણ હવામાન એ તેની કુદરતી વનસ્પતિની વિવિધતાનું મુખ્ય કારણ છે. ભારતમાં ઉત્તરથી દક્ષિણ અને પૂર્વથી પશ્ચિમ સુધી તાપમાન, વરસાદ અને ઊંચાઈમાં મોટો ફરક છે. જ્યાં વધુ વરસાદ પડે છે ત્યાં ઘન વનસ્પતિ જોવા મળે છે. જેમાં પશ્ચિમઘાટ, પૂર્વીય હિમાલય અને અરુણાચલ પ્રદેશના જંગલો ઉદાહરણરૂપ છે. શિયાળું હવામાન, અર્ધઉષ્ણકટિબંધીય અને ઊંચી પર્વતશ્રેણીઓમાં પણ વિવિધ પ્રકારની ઔષધીય અને ઝાડજાંબડા જોવા મળે છે. રાજ્યગત હવામાનનો ફરક પણ વનસ્પતિ પર અસર કરે છે. જમીનનો પ્રકાર અને તેની પ્રજાતિઓ પણ વિવિધતામાં ફાળો આપે છે. આ રીતે ભારતની વૈવિધ્યસભર કુદરતી વનસ્પતિ તેનું સમૃદ્ધ પર્યાવરણીય ધરોaher છે.
પ્રશ્ન 45: “ટ્રાફિકજામ” એટલે શું? તેની અસરો કઈ કઈ છે?
ટ્રાફિકજામ એ એવી સ્થિતિ છે જ્યારે કોઈ માર્ગ પર વાહનોની આવક વધુ હોય અને પ્રવાહ અતિ ધીમો બને છે અથવા સંપૂર્ણ અટકી જાય છે. ટ્રાફિકજામના અનેક કારણો હોય શકે છે જેમ કે અયોગ્ય પાર્કિંગ, અવ્યવસ્થિત ટ્રાફિક વ્યવસ્થા, વાહનોની વઘારેલી સંખ્યા અને અજવાસી ડ્રાઈવિંગ. તેની અસરતઃ લોકોને સમયનુકસાન થાય છે, ઇંધણ વધુ વપરાય છે, ધ્વનિ અને વાયુ પ્રદૂષણ વધે છે. તે આરોગ્ય પર પણ નુકસાનકારક સાબિત થાય છે. ગંભીર પરિસ્થિતિમાં રોગી અથવા અગ્નિકાંડ જેવી ઈમર્જન્સી સેવાઓ પણ અટકી જાય છે. શહેરી વિસ્તારોમાં ટ્રાફિકજામ અર્થતંત્ર પર પણ અસર કરે છે. આથી ટ્રાફિક નિયંત્રણ અને સમયસર વાહન વ્યવસ્થા અનિવાર્ય છે.
પ્રશ્ન 46: શાળાના મુલાકાતીઓના વસ્ત્રો પરથી તેમના પ્રદેશ વિશે જાણકારી આપો.
જ્યારે શાળામાં કેટલાક પ્રવાસીઓ આવે છે અને તેમણે ધોતિયું, ઝભ્ભો તથા માથે સફેદ ટોપી કે પાઘડી પહેરેલી હોય ત્યારે તે લોકો સામાન્ય રીતે ગુજરાત પ્રદેશના હોવાની સંભાવના વધારે હોય છે. ગુજરાતમાં પરંપરાગત વસ્ત્રોમાં પુરુષો ધોતિયું અને ઝભ્ભો પહેરે છે અને માથે ટોપી કે પાઘડી રાખે છે. આ લોકો સામાન્ય રીતે ગુજરાતી ભાષા બોલે છે. તેમનું રહેઠાણ શાખાધાર ઘરોમાં કે ઈંટ-સિમેન્ટના ઘરોમાં હોય છે. તેઓ પીણાંના પાણીની બચત કરે છે, મીઠાઈ અને ફરસાણ જેવી વાનગીઓ ખાય છે. ગુજરાતનો સમૃદ્ધ સાંસ્કૃતિક વારસો તેમના કપડાં અને જીવનશૈલીમાં સ્પષ્ટ દેખાય છે. તેઓ મહેમાનનવાજી અને ભાઈચારા માટે જાણીતા છે. આથી આવા વસ્ત્રો દ્વારા આપણે તેમના સંસ્કૃતિ અને પ્રદેશ વિશે ખ્યાલ મેળવી શકીએ છીએ.
વિભાગ D
પ્રશ્ન 47: ટૂંક નોંધ લખો: સાયમન કમિશન
સાયમન કમિશન ઈ.સ. 1927માં બ્રિટિશ સરકારે ભારતના વહીવટ અંગે સૂચન મેળવવા માટે નિયુક્ત કર્યું હતું. આ કમિશન લોર્ડ બર્કેનહેડના સૂચનથી બનાવાયું હતું. તેની આગેવાની સર જોન સાયમન કરતો હતો. આ કમિશનમાં એક પણ ભારતીય સભ્ય નહોતો, જે ભારત માટે અપમાનજનક હતું. તેથી ભારતના બધા રાજકીય પક્ષોએ તેની કટૂ આલોચના કરી. દેશભરમાં "સાયમન કમિશન પાછો જાઓ" ના નારા લગાવાયા. લાલા લજપતરાયે આ કમિશન સામે લાઠીચાર્જ દરમિયાન ગંભીર ઈજા પામીને મૃત્યુ પામ્યા. તેની વિરોધ કાર્યક્રમોમાં કોંગ્રેસ, મુસ્લિમ લીગ સહિતના રાજકીય સંગઠનો એકસાથે જોડાયા. આ કમિશન 1930માં પોતાનું અહેવાલ જાહેર કર્યું હતું. જેમાં આયખાના અનુરૂપ આદિકાળ શાસન આપવાની ભલામણ કરવામાં આવી હતી. જો કે ભારતીયો માટે તે અહેવાલ અસંતોષજનક રહ્યો. આ કમિશનના વિરોધથી ભારતીય રાજકારણમાં એક નવો ચેતનાવિહિત યુગ શરૂ થયો. તે સમયે દેશવ્યાપી આંદોલનો વધ્યા. ભારતીયો માટે રાજકીય સભાનતા વધવા લાગી. આ ઘટનાએ અંતે “ગોળમેઝી પરિષદ” તરફ દોર્યું. જેથી ભારતના બંધારણની પ્રક્રિયા શરૂ થઈ.
પ્રશ્ન 48: સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘના હેતુઓ જણાવો
સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘ (UNO) ની સ્થાપના ઈ.સ. 1945માં બીજી વિશ્વયુદ્ધ પછી શાંતિ સ્થાપવા માટે કરવામાં આવી હતી. તેનું મુખ્ય મથક ન્યૂયોર્ક શહેરમાં આવેલું છે. સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘના ચાર મુખ્ય હેતુઓ છે. પ્રથમ, વિશ્વમાં શાંતિ અને સુરક્ષા જાળવવી. બીજું, રાષ્ટ્રો વચ્ચે મિત્રતા વધારવી. ત્રીજું, આંતરરાષ્ટ્રીય સહકાર દ્વારા ગરીબી, ભુખમરો, રોગ અને નિરક્ષરતા જેવી સમસ્યાઓનો નિકાલ લાવવો. ચોથું, માનવાધિકાર અને મૂળભૂત સ્વતંત્રતાઓનું સંરક્ષણ કરવું. આ હેતુઓ સિદ્ધ કરવા માટે સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સંઘમાં અનેક એજન્સીઓ કાર્યરત છે. જેમ કે WHO, UNESCO, UNICEF, WTO વગેરે. સંયુક્ત રાષ્ટ્રસંઘમાં જનરલ એસેમ્બલી, સુરક્ષા પરિષદ, આર્થિક અને સામાજિક પરિષદ, આંતરરાષ્ટ્રીય ન્યાયાલય વગેરે મુખ્ય અંગો છે. UNO નો અભિગમ સર્વાંગી વિકાસ અને વૈશ્વિક ભલાઈ તરફ છે. UNO દ્વારા વિવિધ દેશો વચ્ચે સબંધો સુધરતા જાય છે. UNO સામૂહિક સંવાદ અને સહકાર માટે એક મંચ પૂરું પાડે છે. UNO માં ભારત પણ એક સ્થાપક સભ્ય દેશ છે. UNOના કાર્યો દ્વારા વિશ્વમાં માનવહિતના મુદ્દાઓ ઉકેલાય છે. UNO શાંતિના પથ પર વિશ્વને દોરી રહ્યું છે.
પ્રશ્ન 49: ભારતનો ટેક્નોલૉજી ક્ષેત્રે વિકાસ વિશે સમજૂતી આપો
ભારત છેલ્લા કેટલાય દાયકાઓથી ટેક્નોલૉજી ક્ષેત્રે ઝડપથી પ્રગતિ કરી રહ્યો છે. ભારતે અવકાશ, ઈલેક્ટ્રોનિક્સ, આઈટી, મેડિકલ, બાયોટેક, કમ્યુનિકેશન જેવા ક્ષેત્રોમાં નોંધપાત્ર યોગદાન આપ્યું છે. ISRO દ્વારા મોકલાયેલા ઉપગ્રહો અને મિશનો ભારતની વૈજ્ઞાનિક ક્ષમતા દર્શાવે છે. ચંદ્રયાન અને મંગળયાન જેવી યાત્રાઓએ વિશ્વનું ધ્યાન ખેંચ્યું છે. ભારત વિશ્વમાં સૌથી વધુ મોબાઈલ ઉપયોગ કરતા દેશોમાંથી એક છે. ડિજિટલ ઇન્ડિયા અભિયાન હેઠળ ઇ-ગવર્નન્સ, ઓનલાઇન પેમેન્ટ અને કનેક્ટિવિટીમાં ભારે સુધારો થયો છે. રોજિંદા જીવનમાં ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ વધ્યો છે. સ્કૂલ, કોલેજ, હોસ્પિટલ અને વ્યવસાયિક ક્ષેત્રે ટેક્નોલૉજીથી કાર્યક્ષમતા વધી છે. ભારતમાં ઘણા સ્ટાર્ટઅપ ટેકનોલોજી આધારિત છે. આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે ભારતીય IT ઉદ્યોગનો પ્રસિદ્ધિ છે. ભારતીયોને ટેકનોલોજીથી રોજગારીના નવો અવસર મળી રહ્યો છે. સરકારે ટેક્નોલૉજી ક્ષેત્રે નવી પહેલો માટે સહાયતા આપવાનું શરૂ કર્યું છે. નવિનતાને પ્રોત્સાહન આપતું વાતાવરણ સર્જાયું છે. ટેકનોલૉજીના કારણે ગ્રામ્ય વિસ્તારોમાં પણ વિકાસના દરવાજા ખુલ્યા છે. સમગ્ર રીતે ભારત ટેક્નોલૉજી ક્ષેત્રે ગતિશીલ વિકાસ કરી રહ્યું છે.
પ્રશ્ન 50: સંસદની સત્તાઓ અંગે ઉલ્લેખ કરો.
ભારતની સંસદને વિવિધ પ્રકારની સત્તાઓ આપવામાં આવી છે. તેમાં મુખ્યત્વે વિધાનાત્મક, નાણાકીય, કાર્યકારી નિયંત્રણ અને બંધારણીય સંશોધન સત્તાઓનો સમાવેશ થાય છે. સંસદ દેશના નવા કાયદા બનાવી શકે છે અને જુના કાયદામાં ફેરફાર કરી શકે છે. બજેટ પાસ કરવાનો અધિકાર પણ સંસદને છે. તે સરકારના ખર્ચ અને આવક અંગે નિર્ણય લઈ શકે છે. સંસદ કાર્યપાલિકા પર દેખરેખ રાખે છે, ministers થી પ્રશ્નો પુછે છે. વિપક્ષના સભ્યો સરકારના નિર્ણયો સામે અવાજ ઉઠાવી શકે છે. સંસદ રાષ્ટ્રપતિ, ઉપરાષ્ટ્રપતિ અને ન્યાયાધીશોના ઈમ્પીચમેન્ટની કાર્યવાહી કરી શકે છે. તે અપાત કાયદાઓ માટે મંજૂરી આપે છે. સંસદ રાજ્યમાં આપત્તિપ્રસંગે કેન્દ્રનો શાસન અમલમાં લાવી શકે છે. સરનામું ચર્ચા, મોશન, કેમટી રિપોર્ટ દ્વારા સંસદ સરકારની કામગીરી તપાસે છે. તેનો ઉપસભ્ય સરકારના જવાબદારી ધરાવે છે. આ રીતે સંસદ ભારતના લોકશાહી પદ્ધતિની મજબૂત કડી છે.
પ્રશ્ન 51: ચૂંટણીપંચ અને રાજકીય પક્ષો વિશે નોંધ લખો.
ભારતના લોકશાહી તંત્રમાં ચૂંટણીપંચ અને રાજકીય પક્ષોની અગત્યની ભૂમિકા છે. ચૂંટણીપંચ એક સ્વતંત્ર સંસ્થા છે જે દેશભરના લોકસભા, વિધાનસભા અને રાષ્ટ્રપતિ-ઉપ રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી કરાવે છે. તેનો કાર્ય ન્યાયસંગત અને પારદર્શક રીતે ચૂંટણી પ્રક્રિયા પૂર્ણ કરાવવાનો છે. ચૂંટણીપંચના વડા મુખ્ય ચૂંટણી આયોગ છે. તે મતદાર યાદી તૈયાર કરે છે, આચારસંહિતા અમલમાં લાવે છે અને મતદાન યોજે છે. બીજી તરફ, રાજકીય પક્ષો લોકશાહીમાં વિચારધારાના આધાર પર લોકો સમક્ષ ઉમેદવારો રજૂ કરે છે. તેઓ સરકાર બનાવવા અથવા વિપક્ષની ભૂમિકા નિભાવે છે. ભારતમાં રાષ્ટ્રીય અને પ્રાદેશિક રાજકીય પક્ષો છે. ચૂંટણીપંચ તકોની સમતા જાળવી, તમામ પક્ષોને સમાન વ્યવહાર આપે છે. પાર્દર્શિતા માટે ચૂંટણી ખર્ચ મર્યાદા નક્કી કરે છે. રાજકીય પક્ષો માટે આચારસંહિતા ફરજિયાત હોય છે. લોકશાહી મજબૂત બનાવવા બંને મહત્વપૂર્ણ છે.
પ્રશ્ન 52: ભારતના કુદરતી વનસ્પતિના પ્રદેશો જણાવી, તે દરેક વિશે જાણકારી આપો.
ભારત વિવિધ પ્રકારની કુદરતી વનસ્પતિથી સમૃદ્ધ છે, જે તેની ભૌગોલિક અને હવામાનિક વૈવિધ્યતાને દર્શાવે છે. મુખ્ય વનસ્પતિના પ્રદેશો આ પ્રમાણે છે: (1) ઉષ્ણ કટિબંધીય સાદડાં વન: વધુ વરસાદ વાળા પ્રદેશોમાં જેમ કે પશ્ચિમઘાટ, આંધ્રપ્રદેશ વગેરે વિસ્તારોમાં જોવા મળે છે. (2) ઉષ્ણકટિબંધીય પર્ણપાતી વન: મધ્ય પ્રદેશ, છત્તીસગઢ, ઓડિશા જેવા વિસ્તારમાં જોવા મળે છે. (3) કાંટાળી વન: રાજ્યસ્તર પર ઓછા વરસાદવાળા પ્રદેશો જેવા કે રાજસ્થાન, ગુજરાતમાં જોવા મળે છે. (4) પહાડી અને પર્વતીય વન: હિમાલયના વિસ્તારોમાં ઠંડા હવામાનના કારણે વિશિષ્ટ પ્રકારની વનસ્પતિ જોવા મળે છે. (5) જળવન: બંગાળના સુંદરવન વિસ્તારમાં મેટ્રિન વન તરીકે જોવા મળે છે. દરેક વનસ્પતિ ક્ષેત્રનું પોતાનું વૈજ્ઞાનિક અને પર્યાવરણીય મહત્ત્વ છે. આથી તેનું સંરક્ષણ મહત્વપૂર્ણ છે.
પ્રશ્ન 53: પૂર્વ ભારતના લોકો કેવો પોશાક પહેરે છે?
પૂર્વ ભારતના લોકો પોતાના પરંપરાગત અને સ્થાનીક પરિબળોને અનુરૂપ પોશાક પહેરે છે. આ વિસ્તારોમાં આસામ, મણિપુર, નાગાલેન્ડ, મિઝોરમ, ત્રિપુરા વગેરે રાજ્યોનો સમાવેશ થાય છે. અહીં પુરુષો વડા પરથી ડગલો જેવા કપડા પહેરે છે, જેને "ધોટી" અથવા "ગામોચા" કહેવાય છે. મહિલાઓ મેકલા-ચાદર અથવા ફાડે જેવા પરંપરાગત કપડા પહેરે છે. તેમના કપડાં ઘણીવાર તેજસ્વી રંગો અને કઢાઈથી સુશોભિત હોય છે. લોકો વિવિધ આભૂષણો પહેરે છે. વિભિન્ન જાતિ અને સમુદાયોએ પોતપોતાના પારંપરિક પોશાક વિકસાવ્યાં છે. તહેવાર અને પ્રસંગો દરમિયાન ખાસ કપડાં પહેરવા વિધિ હોય છે. અહીંના લોકો ફેશનને આધુનિકતા સાથે જોડીને પણ પોતાના સંસ્કૃતિને જીવંત રાખે છે. આ પોશાક તેમના જીવનશૈલી, પર્યાવરણ અને પરંપરાને દર્શાવે છે. ત્યાંનું હવામાન અને જીવનપદ્ધતિ તેમના કપડાંના પ્રકાર પર અસર કરે છે.
પ્રશ્ન 54: ભારતના રેખાંકિત નકશામાં નીચેની વિગતો યોગ્ય સંજ્ઞા વડે, યોગ્ય સ્થળે દર્શાવો:
- બંગાળની ખાડી
- રણપ્રકારની જમીન
- અંદમાન અને નિકોબાર દ્વીપસમૂહો
- કોર્બેટ રાષ્ટ્રીય ઉદ્યાન
0 Response to "Std 9 Annual exam Imp paper solution "
ટિપ્પણી પોસ્ટ કરો