🫀 માનવ હૃદય અને રક્ત સંચાર વ્યવસ્થા MCQ ક્વિઝ | Human Heart & Circulatory System Quiz in Gujarati 🇮🇳

રુધિર પ્રવાહ

રૂધિર (Blood)

રૂધિર એ લાલ રંગનું પ્રવાહી સંયોજક પેશી છે જે ખોરાક, ઓક્સિજન અને ઉત્સર્જન પદાર્થોનું શરીરમાં વહન કરે છે.

• પ્લાઝમા: પોષક તત્વો, કાર્બન ડાયોક્સાઈડ, નાઇટ્રોજનયુક્ત પદાર્થો વહન કરે છે.
• રક્તકણો: રતકણો (ઓક્સિજન વહન), શ્વેતકણો (રક્ષણ), ત્રાકકણો (જમાવટ).
• ક્ષારો અને હોર્મોન્સ: પણ રુધિર દ્વારા વહન થાય છે.

હૃદય (Heart)

હૃદય શંકુઆકારનું અવયવ છે, જેનું કદ લગભગ એક મુઠ્ઠી જેટલું હોય છે. તે ચાર ખંડોમાં વિભાજિત છે.

• ઉપરના ખંડ: ડાબું અને જમણું કર્ણક (પાતળી દીવાલ)
• નીચેના ખંડ: ડાબું અને જમણું ક્ષેપક (જાડી દીવાલ)
• વાલ્વ: ડાબા ભાગમાં દ્વિદલ વાલ્વ, જમણા ભાગમાં ત્રિદલ વાલ્વ

હૃદયમાં રુધિરનું પરિવહન

હૃદયમાં રુધિરનું પ્રવાહ બંને પ્રકારના રુધિર (ઓક્સિજનયુક્ત અને ઓક્સિજનવિહીન) માટે અલગ અલગ માર્ગે થાય છે:

• જમણું કર્ણક: શિરો દ્વારા શરીરના વિવિધ અંગોથી ઓક્સિજનવિહીન રુધિર મેળવે છે.
• જમણું ક્ષેપક: સંકોચન કરે છે અને રુધિરને ફેફસાં તરફ ધમનીઓ મારફતે મોકલે છે.
• ફેફસાં: રુધિરમાં ઓક્સિજનનો ભરાવ થાય છે અને કાર્બન ડાયોક્સાઈડ બહાર નીકળે છે.
• ડાબું કર્ણક: ફેફસાંમાંથી ઓક્સિજનયુક્ત રુધિર પ્રાપ્ત કરે છે.
• ડાબું ક્ષેપક: સંકોચે છે અને રુધિરને આખા શરીરમાં આરોહી ધમનીકાંડ દ્વારા મોકલે છે.

શરીર → જમણું કર્ણક → જમણું ક્ષેપક → ફેફસાં → ડાબું કર્ણક → ડાબું ક્ષેપક → આખું શરીર

આ પ્રક્રિયાને દ્વિગુણ પરિભ્રમણ (Double Circulation) કહે છે — એક રુધિરફેર ફેફસાં માટે અને બીજું શરીર માટે.

MCQs

1. હૃદયના કેટલા ખંડ હોય છે?

A. 2 B. 3 C. 4 D. 5

સાચો જવાબ: C. 4

2. ડાબા ક્ષેપકમાંથી રુધિર ક્યાં જાય છે?

A. ફેફસાં B. શરીરના અંગોમાં C. જમણા કર્ણકમાં D. જમણા ક્ષેપકમાં

સાચો જવાબ: B. શરીરના અંગોમાં

3. પેસમેકરનું કાર્ય શું છે?

A. ફેફસાંમાં ઓક્સિજન ભરવું B. હૃદય ધબકારા નિયંત્રિત કરવો C. શ્વાસ લેવો D. પાચન પ્રક્રિયા શરૂ કરવી

સાચો જવાબ: B. હૃદય ધબકારા નિયંત્રિત કરવો

4. રતકણો શું વહન કરે છે?

A. કાર્બન ડાયોક્સાઇડ B. ઓક્સિજન C. નાઇટ્રોજન D. પાચક રસ

સાચો જવાબ: B. ઓક્સિજન

5. હૃદયના ઉપરના ખંડોને શું કહે છે?

A. શિરાઓ B. ધમનીયાં C. કર્ણકો D. ક્ષેપકો

સાચો જવાબ: C. કર્ણકો

6. ખોરાકના પોષકદ્રવ્યોનું વહન કોણ કરે છે?

A. લોહી B. હૃદય C. ફેફસાં D. ધમની

સાચો જવાબ: A. લોહી

7. હૃદયનું કદ કેટલું હોય છે?

A. એક પગલાં જેટલું B. એક મુઠ્ઠી જેટલું C. એક ફૂટ જેટલું D. એક અંગૂઠા જેટલું

સાચો જવાબ: B. એક મુઠ્ઠી જેટલું

8. લોહીમાં ક્યા ક્યા કોષો હોય છે?

A. ફક્ત રતકણો B. ફક્ત શ્વેતકણો C. રતકણો, શ્વેતકણો અને ત્રાકકણો D. ફક્ત ત્રાકકણો

સાચો જવાબ: C. રતકણો, શ્વેતકણો અને ત્રાકકણો

9. પ્લાઝમા શું છે?

A. લોહીનો કોષ B. લોહીનું પ્રવાહી માધ્યમ C. હૃદયનો ખંડ D. નસનો ભાગ

સાચો જવાબ: B. લોહીનું પ્રવાહી માધ્યમ

10. ફેફસાંમાંથી આવતા ઓક્સિજનયુક્ત લોહી કયા ખંડમાં જાય છે?

A. જમણું કર્ણક B. જમણું ક્ષેપક C. ડાબું કર્ણક D. ડાબું ક્ષેપક

સાચો જવાબ: C. ડાબું કર્ણક

11. શરીરમાંથી એકઠું થયેલું ઓક્સિજનવિહીન લોહી ક્યાં જાય છે?

A. ડાબું કર્ણક B. ડાબું ક્ષેપક C. જમણું કર્ણક D. જમણું ક્ષેપક

સાચો જવાબ: C. જમણું કર્ણક

12. હૃદયના ખંડોને શું અલગ કરે છે?

A. નસો B. વાલ્વ C. રક્તકણો D. ફેફસાં

સાચો જવાબ: B. વાલ્વ