કાર્બન અને સહસંયોજક બંધ વિશે MCQs | ધોરણ 10 વિજ્ઞાન

કાર્બનમાં બંધન – સહસંયોજક બંધ

મોટાભાગનાં કાર્બન સંયોજનો વિજ્ઞાનના મંદવાહક હોય છે. આયનીય સંયોજનોની સરખામણીમાં કાર્બન સંયોજનોના ગલનબિંદુ અને ઉત્કલનબિંદુ ઘણીવાર ઓછાં હોય છે.

ઉદાહરણરૂપ કોષ્ટક:

સંયોજન	ગલનબિંદુ (K)	ઉત્કલનબિંદુ (K)
એસિટિક એસિડ (CH₃COOH)	290	391
ક્લોરોફોર્મ (CHCl₃)	209	334
ઇથેનોલ (CH₃CH₂OH)	156	351
મિથેન (CH₄)	90	111

કાર્બનનું પરમાણ્વીય ક્રમાંક 6 છે, અને તેની ઈલેક્ટ્રોન રચના (2, 4) હોય છે. કાર્બન તેની બાહ્ય કક્ષામાં ચાર ઈલેક્ટ્રોન ધરાવે છે અને તે નિષ્ક્રિય વાયુ જેવી સ્થિતિ મેળવવા માટે અન્ય પરમાણુઓ સાથે ઈલેક્ટ્રોનની ભાગીદારી કરે છે.

સહસંયોજક બંધ: બે પરમાણુઓ વચ્ચે ઈલેક્ટ્રોન યુગ્મની ભાગીદારીથી બનેલા બંધને સહસંયોજક બંધ કહે છે.

સહસંયોજક બંધના ઉદાહરણો:

• હાઈડ્રોજન અણુ (H₂)
• ઓક્સિજન અણુ (O₂)
• પાણી (H₂O)
• નાઈટ્રોજન (N₂)
• એમોનિયા (NH₃)
• મિથેન (CH₄)

યાદ રાખો:

• મિથેન કાર્બનનું સંયોજન છે અને તેનું અણુસૂત્ર CH₄ છે.
• મિથેનનો બળતણ તરીકે અને બાયોગેસ તથા CNGના મુખ્ય ઘટક તરીકે ઉપયોગ થાય છે.
• સહસંયોજક બંધ ધરાવતા સંયોજનોમાં આંતરઆણ્વીય આકર્ષણબળ ઓછાં હોય છે.
• અવસ્થામાં વીજભાર વિનાના કણો હોવાને કારણે સહસંયોજક સંયોજનો વિજ્ઞાનના મંદવાહક હોય છે.
• હીરો અને ગ્રેફાઇટ બંને કાર્બનના જ અપરરૂપો છે.
• હીરો સૌથી સખત પદાર્થ છે અને તેની ત્રિપરિમાણીય બંધ રચના છે.
• ગ્રેફાઇટમાં પટકો જેવી રચના છે જેમાં ત્રણ-ત્રણ પરમાણુ સાથે બંધ હોય છે.
• ફુલરીન્સમાં C₆₀ અણુ ફુટબોલના આકારમાં ગોઠવાયેલું હોય છે અને તેને ફુલરીન કહેવાય છે.

1. મિથેન અણુમાં કેટલી સહસંયોજક બંધો હોય છે?

2 3 4 5

સાચો જવાબ: 4

2. હીરો અને ગ્રેફાઇટ કઈ તત્વમાંથી બનેલા છે?

હાઈડ્રોજન નાઈટ્રોજન ઓક્સિજન કાર્બન

સાચો જવાબ: કાર્બન

3. પાણીનાં અણુમાં કુલ કેટલાં પરમાણુઓ હોય છે?

1 2 3 4

સાચો જવાબ: 3

4. C₆₀ અણુ કયા નામે ઓળખાય છે?

ગ્રેફીન ફુલેરીન એમીન હાઇડ્રોક્સાઈડ

સાચો જવાબ: ફુલેરીન